EBEVEYNLER İÇİN EVDE UYGULANABİLECEK DİKKAT GELİŞTİRİCİ ETKİNLİKLER
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanımlanırken dikkat, aşırı hareketlilik(hiperaktivite) ve dürtüsellik kelimeleri kullanılmaktadır. DEHB çocukluk ve ergenlik dönemlerinde en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Günümüzde dikkat problemi yaşayan çocukların sayısı artmış gibi görünse de geçmiş yıllarda da karşımıza çıkan DEHB olan çocuklar o dönemlerde fark edilememekte ve başka kavramlarla (dik kafalı, yaramaz gibi) tanımlanmaktaydı. DEHB’nin sebebi henüz tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin DEHB gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
Yapılan çalışmalara göre DEHB’nin erkeklerde görülme sıklığının daha fazla olduğu bulunmuştur. Bunun sebebi erkeklerin biyolojik yapılarının dışa yönelimli bozuklukların daha eğilimli, kızların biyolojik yapılarının ise kaygı gibi daha içe dönük sorunlara eğilimli olduğunun düşünülmesidir. Ayrıca kültürel olarak da erkek çocukların dışa yönelik problemlerinin toplum tarafından daha kolay tolere edilebiliyor olması da erkek çocuklar üzerinde davranışın pekişip kalıcı hale gelmesine sebep olmaktadır. Bunların yanı sıra kız çocuklarında daha çok dikkatle ilgili bozukluklar göze çarparken erkek çocuklarda davranımla ilişkili bozukluklar daha sık görülmektedir. Bu nedenle kız çocuklarında davranım problemleri daha az göze çarpmaktadır.
Dikkat eksikliğinin alt tiplerine bakıldığında; birleşik tip dediğimiz dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüselliğin birlikte görüldüğü tip, aşırı hareketliliğin önde olduğu ve dikkat eksikliğinin önde olduğu tip şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Dikkat eksikliğiyle ilişkili bozuklukların alt tipi ne olursa olsun tedavi edildiğinde belirgin bir düzelme yaşanırken, tedavi edilmediği taktirde çeşitli psikiyatrik ve sosyal sorunlara yol açabilmektedir.
Günümüzde pandemiden dolayı evde kalmamız gereken hepimiz için zorlu bir dönemden geçiyoruz. Bu durumdan en çok etkilenenler şüphesiz çocuklar oldu. Tablet, bilgisayar, telefon, televizyon gibi dijital ekranla kurulan bağ ne yazık ki büyük oranda artış gösterdi. Oyun alanlarında kısıtlama yaşayan çocuklar enerjilerini boşaltabilecekleri alanlardan mahrum kaldılar. Bunların sonucunda aileler de ne yapacaklarını bilemez halde çaresizliğe sürüklendiler. Her şeyden önce şunu söylemekte fayda var: Çocuğunuzda DEHB olsun ya da olmasın bu süreçte yaşanılan pek çok şey normal. Elimizden gelen evde çocuklara ne gibi etkinlikler yaptırabiliriz bunları bulmak. Bizler sizin için faydalı olacağını düşündüğümüz, en azından size bir ışık tutacak dikkat ile ilişkili evde yapılabilecek etkinlikler listesi düzenledik. Umarız faydalanırsınız.
- OYUN
Oyun oynamanın çocukların fiziksel, sosyal, zihinsel ve dil becerilerini geliştirmede çok önemli yerinin olduğu su götürmez bir gerçek. Oyun çocuğa kurallara uymayı, sorumluluk almayı ve diğer insanlarla iletişim kurmayı öğretir. Oyun her yaştan çocuğun gelişiminde önemlidir. DEHB tanılı çocuklarda eğitim amaçlı kullanılacak araç gereçler renkli, ışıklı, ses çıkaran, ilgilerini uzun süre çeken, hareket eden aynı zamanda dokunma duyularının gelişimini destekleyecek türde olmalıdır.
Oda Toplama Oyunu: Çocuğun odasında ve 2 kişiyle oynanır. Amaç odayı toplarken yardımlaşmak ve bu işi eğlenceli hale getirmektir. Ebeveyn yönerge verir. “Oyuncakları kutuya doldur, kitapları kütüphaneye koy” gibi. Verilen yönerge uygun ise çocuk yapar, değilse çocuk bir şey yapmadan bekler. Örneğin; “Kirli çorapları yatağın altına at” yönergesinde çocuk hareket ederse yanar.
Kulaktan Kulağa Oyunu: Gruptaki kişiler yan yana oturur. En baştaki kişi yanındakinin kulağına bir cümle söyler. Bu cümle son oyuncuya kadar iletilir. En sondaki duyduğunu yüksek sesle söyler. Amaç cümlenin doğru halini bozmadan işitsel dikkati artırmaktır.
Odadaki Farkı Bulma Oyunu: Çocuğa bir odaya dikkatle bakması yönergesi verilir. Sonrasında çocuk odanın dışına çıkarılır. Herhangi bir eşyanın (daha çabuk fark edilebilir olması açısından büyük veya orta boy eşyalar; saksı, vazo, sehpa, tablo vb…) yeri veya duruş şekli değiştirilir. Çocuk odaya girdiğinde aradaki farkı bulması beklenir. Amaç görsel dikkati geliştirmektir.
- MÜZİK
Müzik aletleri DEHB’li çocuklarda dikkatlerini uzun süre yapılan işlere odaklanmalarını sağlamakta ve hareket etme isteğini azaltmaktadır.
- LEGO, PUZZLE, YAP-BOZ, TANGRAM VEYA HAFIZA KARTLARI KULLANMAK
Görsel, uzamsal yeteneğin gelişmesini ve ince kas gelişimini sağlar.
Tümevarım ve tümdengelim metodunu öğretir.
Son olarak sizlere faydasının dokunacağını düşündüğümüz Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Özlem Sürücü’nün Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Anne-Baba-Öğretmen El Kitabı’nı öneriyoruz.
Bilgi Almak İçin Lütfen Arayınız: 0544 204 61 82 ve 0322 234 9 234
Direk Klinik Psikolog İle Görüşmek İçin: 0535 610 11 24
Klinik Psikolog Mihriban TAŞPINAR
[…] şey normal. Elimizden gelen evde çocuklara ne gibi etkinlikler yaptırabiliriz bunları bulmak. Bizler sizin için faydalı olacağını düşündüğümüz, en azından size bir ışık tutacak dikkat ile ilişkili evde yapılabilecekler listesi […]